Πρόκειται για ψυχοθεραπευτική προσέγγιση η οποία ενδείκνυται ιδιαίτερα για παιδιά ηλικίας περίπου 3½ -12 ετών και χρησιμοποιεί ως βασικό εργαλείο το παιχνίδι καθώς τα παιδιά, πριν την ηλικία των 12 ετών, δεν έχουν κατακτήσει την αφηρημένη σκέψη και δεν έχουν αποκτήσει ικανοποιητικά τη λογική σκέψη, οι οποίες είναι απαραίτητες για την έκφραση εννοιών, συναισθημάτων κλπ. μέσω του προφορικού λόγου.
Σύμφωνα με τη γνωστική θεωρία του Jean Piaget (1962), τα παιδιά μεταξύ 2-7 ετών σκέφτονται συμβολικά, ενώ μεταξύ 7-11 ετών περίπου, αποκτούν σταδιακά τη λογική σκέψη. Η κάθε μορφή επικοινωνίας αποτελείται από σύμβολα (λέξεις, κινήσεις, μορφασμοί). Το φυσικό μέσο έκφρασης στην παιδική ηλικία θεωρείται το παιχνίδι, το οποίo περιλαμβάνει τα δικά του σύμβολα, δηλαδή, τα παιχνίδια. Αντί λοιπόν για λέξεις, τα παιδιά χρησιμοποιούν το παιχνίδι για να επικοινωνήσουν. Μόνο μετά την κατάκτηση της αφηρημένης σκέψης, στην ηλικία των 11 ετών, τα παιδιά μπορούν να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους μέσω του προφορικού λόγου.
Όμως η παιγνιοθεραπεία δεν είναι ένα απλό παιχνίδι που μπορεί να κάνει το παιδί σε οποιοδήποτε χώρο με οποιουσδήποτε ανθρώπους. Πρόκειται για παιχνίδι με συγκεκριμένες αρχές, τεχνικές και όρια, το οποίο πραγματοποιείται σε ορισμένο χώρο και χρόνο, με τη χρήση συγκεκριμένων εργαλείων-μέσων. Επίσης, απαιτείται η παρουσία εκπαιδευμένου θεραπευτή ο οποίος μπορεί να αναγνωρίσει τις δυσκολίες, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του παιδιού από τον τρόπο που παίζει και τα παιχνίδια (σύμβολα) που χρησιμοποιεί. Μέσω της παιγνιοθεραπείας, δίνεται στα παιδιά η ευκαιρία να «αναπαράγουν» τα συναισθήματα, τις εμπειρίες και τις ανησυχίες τους, χρησιμοποιώντας τον φυσικό τρόπο έκφρασης τους (το παιχνίδι), μέσα σε ένα πλαίσιο με θεραπευτικό στόχο.
Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί η παιγνιοθεραπεία;
• Κακοποίηση (Συναισθηματική, Σωματική, Σεξουαλική)
• Διάσπαση ελλειμματικής προσοχής-Υπερκινητικότητα
• Διαχείριση θυμού
• Δυσκολίες συναισθηματικού δεσμού
• Προβλήματα συμπεριφοράς
• Πένθος/απώλεια
• Σχολικός εκφοβισμός
• Προβλήματα επικοινωνίας
• Εφιάλτες
• Σωματική αναπηρία
• Χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση
• Διαζύγιο
• Κοινωνική περιθωριοποίηση
• Ψυχικό τραύμα
• Αδικαιολόγητες σχολικές απουσίες
• Κοινωνική Απόσυρση
• Νυχτερινή ενούρηση
• Εγκόπριση
• Αδελφική αντιζηλία
